Lex Czarnek 2.0 – częściowe wzmocnienie głosu rodziców w szkole

Adobe Stock

· Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw pozbawiony jest niektórych rozwiązań, które w trwającej na początku 2022 r. debacie budziły największe wątpliwości.

· Proponowane rozwiązania przewidują wyraźne wzmocnienie pozycji i głosu rodziców oraz rady rodziców w zakresie decydowania o treściach kierowanych do ich dzieci przez stowarzyszenia lub inne organizacje. Zachowują jednak swoiste „veto” po stronie kuratora oświaty w przypadku zajęć niezgodnych z przepisami prawa.

· Posłowie częściowo wycofali się z przewidywanego początkowo radykalnego ograniczenie możliwości spełniania obowiązku szkolnego w formie edukacji domowej.  Pozostałe ograniczenia nadal mogą jednak budzić pewne wątpliwości.

· Instytut Ordo Iuris przygotował opinię na ten temat.

20 października wpłynął do Sejmu RP poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (druk 2710). Treść projektu stanowi w znacznej mierze powtórzenie treści rządowego projektu ustawy o tym samym tytule z 30 listopada 2021 r. (określanego niekiedy w debacie publicznej jako „Lex Czarnek”), uchwalonej przez Sejm RP 13 stycznia 2022 r., następnie zawetowanej przez Prezydenta RP w dniu 2 marca 2022 r.

Jednocześnie projekt pozbawiony jest niektórych rozwiązań, które w trwającej na początku 2022 r. debacie budziły największe wątpliwości. Między innymi, odstąpiono wprowadzenia możliwości odwołania przez kuratora oświaty dyrektora szkoły, który nie zrealizował jego zaleceń. Zrezygnowano także ze zwiększenia liczby przedstawicieli kuratora oświaty w komisji konkursowej wybierającej dyrektora szkoły.

Do najważniejszych rozwiązań, które znalazły się w projekcie należą przepisy wyraźnie wzmacniające pozycję i głos rodziców oraz rady rodziców w zakresie decydowania o treściach kierowanych do ich dzieci przez stowarzyszenia lub inne organizacje. Projekt m.in. wskazuje wprost na konieczność uzyskania zgody rodziców na udział dziecka w zajęciach prowadzonych przez podmiot zewnętrzny i zobowiązuje go do przedstawienia opisu materiałów wykorzystywanych do realizacji zajęć. Stanowi także, iż rada rodziców powinna przeprowadzić z rodzicami uczniów konsultacje w sprawie podjęcia przez stowarzyszenie lub inną organizację działalności w szkole.

Obok zasługujących na pozytywną ocenę rozwiązań, znajduje się propozycja wydawania przez kuratora oświaty wiążącej opinii co do zgodności z przepisami prawa programu zajęć prowadzonych przez to stowarzyszenie lub organizację. Opinia negatywna będzie uniemożliwiała ich prowadzenie nawet w przypadku, w którym rada rodziców wydała opinię pozytywną. Rozwiązanie to, choć zdaniem Instytutu Ordo Iuris, nietrafione, stanowi próbę odpowiedzi na niebezpieczny proces tworzenia równoległego modelu wychowawczego, sprzecznego z podstawą programową. Odpowiada ono też na przypadki nieprecyzyjnego a niekiedy wprowadzającego rodziców w błąd opisu zajęć, które mają być realizowane w szkole w ramach działalności prowadzonej przez stowarzyszenie lub inną organizację.

„Utrzymane w histerycznym tonie głosy niektórych uczestników debaty publicznej wydają się nieadekwatną do sytuacji teatralizacją trwającego sporu. Nawet po krytykach przyznawania nowych uprawnień kuratorowi oświaty – o ile cenią transparentność – należałoby oczekiwać aprobaty dla rozwiązań pełniej włączających rodziców w proces decydowania o treściach przekazywanych im dzieciom przez organizacje pozarządowe” – zauważa adw. Rafał Dorosiński, członek Zarządu Instytutu Ordo Iuris.

Projekt przewidywał ponadto rozwiązania prowadzące do radykalnego ograniczenia możliwości spełniania obowiązku szkolnego w formie edukacji domowej. Zgłoszone podczas I czytania autopoprawki zmiany te wycofują lub ograniczają. Utrzymane albo zmienione propozycje budzą wątpliwości przede wszystkim w zakresie wprowadzanych ograniczeń czasowych nakładanych na możliwość składania wniosku o zezwolenie na spełnianie obowiązku szkolnego w formie edukacji domowej. Brak możliwości rozpoczęcia edukacji domowej w ciągu roku szkolnego może mieć charakter dyskryminujący względem uczniów stacjonarnych, których możliwość zmiany szkoły nie jest ograniczona do okresu wakacyjnego.